wtorek, 7 października 2014

To jest miś społeczny, czyli o pomnikach




W Słubicach stanie pomnik Wikipedii. Nie, nie pomyliły mi się dni ani miesiące, nie mam poczucia, że dziś pierwszy kwietnia.  Wiadomość o planowanym wzniesieniu postumentu usłyszałem dziś w radio. Wypowiedział się nawet burmistrz Słubic, motywując pomysł faktem, że jego miasto to ośrodek akademicki, miasto młodych. Tego akurat lepiej byłoby nie podkreślać w omawianym kontekście. Chociaż, skoro pomysłodawcą projektu jest dyrektor Collegium Polonicum w Słubicach, wyznania burmistrza nie mają już właściwie znaczenia.
My, Polacy w ogóle lubimy pomniki. Mamy największy na świecie pomnik Jezusa, mamy pomniki papieża a imię ich legion. Nie przeszkadza nam nawet, że papież, Nasz papież ma na tych pomnikach wiele twarzy, z rzadka tylko swoją własną. Czasami wygląda jak Mariusz Pudzianowski, czasami jak ludek ulepiony z plasteliny przez przedszkolaka, a często z twarzy podobny jest zupełnie do nikogo. Nieważne, grunt, że stoi, uśmiecha się i błogosławi.
Wrocław ma swoje krasnale. Podobno sympatyczne, o ile człowiek się o takiego krasnala nie potknie i nie wybije zębów. Toruń jest też miastem pomników, rzeźb i figurek. Mamy oczywiście Jana Pawła, mamy też mieszczki, Torunianki z dawnych czasów, które ludzie głaszczą w różnych miejscach. Mamy osła na rynku i psa Filutka oraz wózek odlany z brązu, załadowany stertą gratów, który ma podobno coś wspólnego z jakimś filmem. Ostatnio zaś dorobiliśmy się upamiętniającego żołnierzy wyklętych głazu. Głaz jak głaz a przedstawicieli antykomunistycznej partyzantki może i warto upamiętniać, tyle tylko, że nasz toruński głaz jest jakiś dziwny. Jego dziwność bierze się stąd, że tu i ówdzie sterczą z niego stalowe elementy, które w pierwszym skojarzeniu przywodzą na myśl husarskie  skrzydła. Gdzie husaria a gdzie ludzie z lasu? Przechodziłem kiedyś obok nowo wówczas odsłoniętego pomnika z Chłopakami. Tytus zapytał co to, Gucio mu odparł, że chyba jacyś rycerze. Czyli wszystkim, nawet sześciolatkom się kojarzy nie z tym, z czym powinno. Pytanie o to, jakimi ścieżkami biegły myśl twórcy, gdy tworzył, pozostaje bez odpowiedzi. Choć może to ja nie rozumiem, może jest tam jakaś doniosła patriotyczna wizja, uzasadniona alegoria czy inna symbolika. Pocieszam się myślą, że nie tylko ja nie rozumiem, inni też patrzą na kamień z wyrazem niezrozumienia rysującym się na twarzy. Być może kiedyś opodal kamienia stanie pomnik zdziwionego przechodnia? Pierwszy w Polsce i na świecie? Kto wie!
Jeśli miałby stanąć i rzeczywiście otrzymać chlubne miano pierwszego, powinniśmy się pospieszyć. Bo kiedy słubicki projekt zostanie zrealizowany, kiedy już zrzucą z niego zasłonę i przetną wstęgę (choć nie wiem, czy pomniki odsłania się przecinając wstęgę), zdziwionych może przybyć. No bo przeanalizujmy cały ten koncept. Wikipedia – źródło nie zawsze sprawdzonej i rzetelnej, przekazywanej bowiem przez amatorów, wiedzy. Pierwsza pomoc dla odrabiających zadania domowe gimnazjalistów, którzy nie chcą się przemęczać przewracaniem stron w książkach. Fundament prac pisemnych z wszelkich dziedzin – fundament kładziony metodą kopiuj – wklej. Twór czasem faktycznie przydatny, kojarzący się jednak, przynajmniej mnie, osobie z lekka niedzisiejszej, która naukę i studiowanie wiąże raczej z poszukiwaniami w bibliotekach, z chodzeniem na łatwiznę. Ten twór ma stanąć dumnie na placu i podkreślać akademicki charakter miasta. Pomysł zgoła ekscentryczny, czy może cyniczny. Choć może to po prostu wizja realisty, który się nie oszukuje, gdy myśli o stanie młodych umysłów i poziomie krajowej edukacji.
Może tak jest, idąc więc dalej tym tropem proponuję, by więcej było takich inicjatyw na skalę naszych możliwości, na miarę naszych czasów i odpowiadających żywotnym potrzebom całego społeczeństwa. Gimnazjum, dajmy na to, imienia Autorów Bryków.

czwartek, 25 września 2014

Miało być o czymś innym, a będzie (znowu) o Chłopakach, czyli zmiana koncepcji




Dawno mnie nie było. Byłem zajęty. Dużo spraw na głowie i absolutny brak głowy do pisania. Sporo się pozmieniało. Jedno na lepsze, drugie na gorsze a jeszcze inne na po prostu inne. Przemy do przodu.
Znowu będzie o Chłopakach – cóż poradzić. W kwestii Chłopaków pozmieniało się dużo. Nauczyli się jeździć na rowerze, więcej nawet – nauczyli się na rowerze nie tylko jeździć, czyli poruszać się do przodu ruchem mniej lub bardziej jednostajnym, ale opanowali też umiejętność samodzielnego ruszania z miejsca oraz zatrzymywania się z użyciem hamulców. To ostanie szczególnie mnie cieszy, bo wcześniej jazda kończyła się często na płocie albo parkującym pod płotem samochodzie. Trochę mnie to stresowało.
Gucio poszedł do szkoły a Tytus do zerówki. To kolejna zmiana, poważniejsza nawet, niż ten rower. Guciowi w szkole na szczęście się podoba. Pani jest fajna, na lekcjach jest fajnie, w świetlicy jest również fajnie a na basenie to nawet bardzo fajnie. Czyli wszystko fajnie… by było, gdyby nie te zadania domowe. Już w pierwszym tygodniu września, korzystając ze swojej wiedzy, zawodowego doświadczenia i innych kompetencji potwierdzonych dyplomami i zaświadczeniami, zdiagnozowałem u Gutka dyslekcję. Wystarczy, że Gucio usiądzie do biurka, żeby zabrać się za odrabianie lekcji i od razu zachciewa mu się spać. Napady ziewania są nie do zwalczenia. Głowa zaczyna mu się kiwać – musi ją podpierać ręką. Oczy same się zamykają. Albo wręcz odwrotnie: nie może usiedzieć na krześle. Ma do opowiedzenia milion rzeczy, do zrobienia – drugi milion. Kręci się na wszystkie strony i zajmuje czym popadnie, tylko, oczywiście, nie odrabianiem lekcji. Dyslekcja dwubiegunowa, jak nic.
Tytus też miewa czasami coś zadane. Radzi sobie z wrodzoną sobie fantazją. Ostatnio musiał pokolorować obrazek. Na obrazku była pani, która trzymała w ręku bukiet kwiatów a jeden kwiatek miała wpięty we włosy. Tytus zaczął od włosów – pani szybko stała się blondynką. Niestety – kwiatek we włosach również uzyskał barwę blond. Starałem się wytłumaczyć, że trzeba starannie, że kwiatek powinien być inny, niż włosy. Jak będziesz kolorował bukiet, to się postaraj – mówię – pokoloruj kwiatki na jakiś ładny kolor. Tytus się zamyślił. Może sobie przeliczył te kwiatki w bukiecie i wyszło mu, że za dużo. Wiesz co? – mówi. Te kwiatki to są stokrotki, one muszą być białe. Nie oparłem się sile argumentu.  Ciekawe, czy nauczyciele docenią kiedyś taką inwencję.
Może docenią, szczególnie panie nauczycielki. Bo Tytus ma w sobie to coś. Kilka dni temu, gdy odprowadzałem go do przedszkola… przepraszam, do zerówki, pani powitała nas słowami: O, mój podrywacz! Od razu wiedziałem, że nie chodzi o mnie, popatrzyłem więc na syna. Bo jak on się tak uśmiechnie, jak spojrzy w oczy… - pani rozpływała się w opowieściach. Nie zdziwiłem się, bo nie ona pierwsza. Tytus podoba się po prostu paniom, w różnym wieku, panie zaś podobają się jemu. Zmiana wychowawczyni w przedszkolu doskwierała mojemu Tytusowi szczególnie z jednego powodu: Wolałem panią Anię. Bo była ładniejsza… no i więcej nam pomagała. To o pomaganiu dodał po chwili, chyba tylko pro forma.
Tak się złożyło, że synów mam dwóch – dwóch zupełnie różnych. Gucio jest chudy, taki szczypior, jak ja. Tytus ma zadatki na wielkiego chłopa. Ja bym tak chciał, lecz już chyba próżne nadzieje. Gutek jest w ogóle do mnie podobny (ile razy słyszałem ten komentarz, że Gucia to bym się nie wyparł – jakbym miał taki zamiar…), tyle, że rudy (chociaż dziadek, mój tata twierdzi, że nie rudy, tylko taki „złocisty” i że on też taki był jak był mały – czyli, tak czy inaczej, dziedziczy po mieczu). Gucio jest typem marudy, co to wszędzie znajdzie jakiś problem. Denerwuje mnie to czasem niemiłosiernie, chociaż sam miewam podobne tendencje. Tytus do wszystkiego podchodzi z większym luzem i jeśli koniecznie nie musi, to się nie przejmuje. Miło, to ułatwia życie. Gucio marudzi też przy jedzeniu. To również mnie denerwuje, chociaż powinienem zrozumieć – sam uznaję, że jeśli ktoś zabiera się za gotowanie, powinien to robić porządnie, dokładnie i z dbałością o szczegóły – albo sobie odpuścić. Ryb nie jadam, bo są w nich ości. Nie lubię zbędnych rzeczy w jedzeniu, podobnie jak Guć, który nie je kiełbasy, odkąd znalazł kiedyś w jednej chrząstkę, czy coś innego, co nie dało się normalnie pogryźć. Tytus największy problem z jedzeniem ma taki, że często nie wie, co chciałby zjeść. Kiedy się już dowie – je z apetytem. No i ma podejście do kobiet, o którym ja mogłem tylko marzyć. Kiedyś, bo teraz wystarczy mi odpowiednie podejście do jednej kobiety, nad którym ciągle staram się pracować i które próbuję udoskonalać, mam nadzieję, że z dobrym skutkiem.
Przydała by się na koniec jakaś puenta. Ale żadna nie przychodzi mi do głowy. Coś mi się niby w głowie kołacze, teorie o ja realnym i ja idealnym, które pamiętam z zajęć z psychologii – i że Chłopaki to takie odbicie tych moich ja. Ale może to zbyt śmiało byłaby wysnuta teoria?

sobota, 14 czerwca 2014

O Dniu Chłopaków, czyli żeby nie zapomnieć, jak się pisze




Mówię czasami różne rzeczy. Trzeba ćwiczyć aparat mowy na wypadek, gdyby się miało coś naprawdę ważnego do powiedzenia – nie wiem, gdzie przeczytałem te słowa, nie pamiętam, kto je napisał. Ale zapadły mi w pamięć. Ja też mówię czasami różne rzeczy, uczestniczę w rozmowach bez znaczenia, plotkuję czasem w pracy. Jednym uchem wpuszczam, drugim wypuszczam. Wtrącam coś od siebie. Shit-talk – tak to kiedyś, jakże trafnie, określił jeden mój znajomy. Z nim lubiłem rozmawiać, nie prowadziliśmy shit-talków, ale znajomość się urwała.
Nagle uderzyła mnie myśl, że podobnie jest z pisaniem. Trzeba czasem coś napisać, żeby nie zapomnieć, jak się kleci zdania, prowadzi wywód – wszak to cenna umiejętność, którą szkoda by było zatracić. Tyle, że rozmowę prowadzić łatwiej, tam zawsze jest ta druga strona, wystarczy się ograniczyć do reagowania na to, co ona mówi. A pisać trzeba samemu. Od początku do końca wymyślić tekst. I zadbać, by była w nim jakaś treść, bo inaczej, wiadomo: jak gdzieś nie ma treści, to można tam podkładać różne treści. I wtedy nie wiadomo, co może wyniknąć.
O czym tu jednak pisać, gdy dookoła nic szczególnego się nie dzieje? To znaczy dzieje się, ale to są takie moje zwykłe codzienności, zakładam, że niekoniecznie interesujące dla innych.
Ostatnio na przykład obchodziłem z Chłopakami Dzień Chłopaków. To takie nasze małe, cykliczne święto. Żona wyjeżdża na sobotę i niedzielę w celach edukacyjnych a my zostajemy sami. Niby nic, a jednak coś. Zwykle Dni chłopaków nie są jakieś szczególnie ekscytujące. Robimy zakupy, sprzątamy (to znaczy ja sprzątam a Chłopaki przemieszczają sterty bałaganu w swoim pokoju z jednego miejsca na inne), gotujemy obiad. Brzmi to raczej jak zaprzeczenie Dnia Chłopaków – właśnie to sobie uświadomiłem. Cóż. Ostatnio jednak świętowaliśmy huczniej. Wybraliśmy się do miasta. Obiecałem Chłopcom kilka dni wcześniej specjalną atrakcję, jeśli się będą starać i będą grzeczni. Byli, trzeba im przyznać. Dowód na to, ze jak chcą, to potrafią. Wystarczy odpowiednia motywacja. Wybraliśmy się więc do miasta. Chłopaki wypluskali się w fontannie, która tryska u nas od dwóch czy trzech lat na jednym z placów i przyciąga wszystkie dzieciaki spragnione pluskania. Czyli wszystkie dzieciaki. Później przyszła kolej na gwóźdź programu – obiad w McDonaldzie. Gucio i Tytus nigdy jeszcze w tej świątyni tłuszczu i cukru nie byli, ale od jakiegoś czasu mieli straszną ochotę, bo przedszkole obiegła wieść, że w McDonaldzie można dostać głowę Spidermana. Zamówiliśmy zestawy Happy Meal i faktycznie, dostaliśmy głowy. Plastikowe wisiorki, wyglądające jak najgorsza tandeta z odpustowego straganu. Ale co zrobić, z modą, zwłaszcza tą przedszkolną, trudno dyskutować.
Po obiedzie przyszedł czas na deser. Kupiłem więc Chłopakom lody, po czym znaleźliśmy miejsce w ogródku jednej z knajp. Zamówiłem sobie piwo. Jak Dzień chłopaków, to Dzień Chłopaków, tacie też się należy!
Gdy wracaliśmy, Chłopcy nagle odśpiewali mi piosenkę, której nauczył ich Pan Kuba od rytmiki. Ten nasz tata to okropnie fajny facet! Nie chciał draki, więc dzieciaki wziął na spacer. Dobrze z tatą iść, dobrze z tatą iść… Strasznie miło mi się zrobiło. Na koniec, gdy Tytus oznajmił, że to był fajny dzień, ogarnęło mnie więc poczucie radości z dobrze wykonanego zadania.
Żeby nie było za różowo, wspomnę o pewnym wątku, który się przy okazji Dni Chłopaków pojawił. Tata, znaczy ja, pozwalam podobno na więcej. Taka refleksję miała moja żona, czyli mama. Zastanowiłem się: no tak, pozwalam włazić na drzewa, wspinać się na płoty, walić młotkiem, ciąć gałązki sekatorem. Ale czy to źle? Mamy są chyba z natury swej bardziej ostrożne. A tata, to tata. Tym bardziej tata chłopaków. Chłopaki, jak świat światem, lubili łazić po drzewach (i niech mi żadna feministka wojująca nie próbuje tu wmawiać, że to z powodu mniejszego zaawansowania w naszym przypadku procesu ewolucji!). Dlaczego miałbym zabraniać moim Chłopakom czegoś, co mi sprawiało straszną frajdę (i na co ciągle mam czasem ochotę). Na zbite i podrapane kolana się nie umiera, co też wiem z własnego doświadczenia. A sekatorem wcale nie tak łatwo odciąć sobie palec.
Zostanie pewnie tak, jak jest. Tata będzie mniej ostrożny (co nie znaczy, że lekkomyślny). I będzie tym fajnym facetem, który za jakiś czas kupi Chłopakom scyzoryki. Przecież facet powinien mieć scyzoryk, prawda?

środa, 4 czerwca 2014

Jak walczyć z hałasem, czyli o pocieszeniu jakie daje filozofia




Czy one nie potrafią się bawić inaczej, jak wrzeszcząc? – pyta Adaś Miauczyński, zerkając nerwowo na zakłócające mu przedpołudniowy spokój hałaśliwe dzieci sąsiadów. Wynajmowałem kiedyś pokój w mieszkaniu na osiedlu bloków. Żyło mi się tam w sumie miło, ale dwie rzeczy wspominam jako koszmar. Pierwszą, były gołębie, które upodobały sobie mój parapet i zlatywały na niego każdego ranka, bladym świtem. Codziennie przed szóstą wyrywało mnie ze snu gołębie gruchanie i stukot pazurków na blaszanym parapecie. Nie wiem, czy najpierw budziłem się ja, czy moje mordercze instynkty, w każdym razie, kiedy już udawało mi się jako tako oprzytomnieć, czułem czystą nienawiść do tych skrzydlatych paskudztw.
Drugą rzeczą, która wytrącała mnie z równowagi i przyprawiała o migreny, były właśnie odgłosy dziecięcych zabaw a właściwie jednej zabawy. Po chodniczkach między blokami jeździli na rowerkach chłopcy a ich rowerki terkotały piekielnie, dzięki kawałkom plastiku czy innemu ustrojstwu montowanemu tak, by zahaczało o szprychy obracających się kół. Ściany bloków stojących wokół powodowały, że terkotanie wzbierało donośnym echem.
Jednym słowem – dręczył mnie hałas.
Wszelkie wielkie znamienite duchy – pisał Artur Schopenhuer – były zawsze wrogami wszelkiego zakłócania, przerywania i odwracania uwagi, zwłaszcza gwałtownego, przez hałas, podczas gdy pozostałym niespecjalnie to dokucza. Najrozsądniejszy i najinteligentniejszy z wszystkich europejskich narodów regułę: „Never interrupt” – „Nigdy nie przerywaj” – nazwał jedenastym przykazaniem. Hałas zaś jest najbardziej impertynencką formą przerywania. Nie wiem, czy powinienem zaliczyć siebie do grona wielkich znamienitych duchów na tej li tylko podstawie, że w przeciwieństwie do niektórych pozostałych, hałas mi przeszkadza. W każdym razie przeszkadza i tu pojawia się problem.
Przede wszystkim to, co dla jednych jest hałasem, dla innych być nim nie musi. I tak dobywające się z samochodu sąsiada, zaparkowanego na ulicy, miarowe, basowe umc! buc! umc! ja nazywam hałasem, on zaś muzyką. Podczas gdy sąsiad upaja się kompozycją jakiegoś oszołoma, który dorwał się do keyboardu i komputera, ja męczę się coraz bardziej, do czasu aż nadejdzie błogosławiony efekt habituacji raniącego moje uszy bodźca.
O ile na miarowe umc! mózg przestaje w końcu reagować, o tyle pewnych hałasów nie słyszeć się nie da i nie można ich zlekceważyć puszczając mimo uszu. Największy dramat polega na tym, że źródłem tego typu hałasu często są właśnie dzieci. Te cudze, terkoczące szprychami, można przynajmniej skląć pod nosem i w duchu życzyć im, żeby im łańcuchy pospadały albo i – jeszcze lepiej – pękły. Ale swoje? Co zrobić, gdy hałas powodowany przez własne dzieci przyspiesza nam proces siwienia?
Wszystkie dzieci czasem hałasują, nie da się tego uniknąć, taka już ich natura. Gdyby nie czyniły rabanu – wtedy dopiero byłby powód do obaw, to by było niepokojąco nienormalne. Co innego jednak, kiedy dzieci czasem się rozbrykają, mają dobry nastój i dają mu upust, nawet, jeśli robią to zbyt głośno a co innego do hałasowania je prowokować. Nie wiem jak inne dzieci, ale moje mają tendencję do nagłego dziczenia w obecności osób trzecich. I tak, chcąc nie chcąc, znowu wychodzę na gbura, kiedy z nagłą, niezapowiedzianą wizytą wpadają szwagierki, każda ze swoimi pociechami. Dzieci, owszem, mają ubaw. Ja natomiast siedzę i jedyne, co jestem w stanie zarejestrować, to różne rodzaje hałasu. Krzyki dzieci. Piski dzieci. Krzyki szwagierki uspokajającej dzieci. Dziwne dźwięki skierowane do dzieci najmłodszych – te wszystkie okrzyki, rechoty i gugania, mające rozbawić bobasy. Kolejne próby uspokojenia dzieci starszych… Cały świat redukuje mi się do tej kakofonii, wokół nie ma nic, tylko hałas i narastające uczucie, że mi zaraz pęknie głowa.
A miało to być takie spokojne popołudnie!
Siedzę więc i staram się sprawiać wrażenie osoby obecnej duchem i nie cierpiącej mąk. Siedzę, bo wymykanie się do innego pokoju nie pomaga – harmider dociera wszędzie, przed zgiełkiem nie ma ucieczki.
Siedzę więc i wychodzę na gbura, co to się nie cieszy z odwiedzin. Z pocieszeniem przychodzi mi Schopenhauer, który pozwala mieć nadzieję, że żaden ze mnie gbur, tylko, po prostu, wielki znamienity duch.

piątek, 23 maja 2014

O tym, że nie jestem piratem drogowym i dlaczego




Główny Inspektorat
Transportu Drogowego


W odpowiedzi na pismo CAN.7421.322570.2014.1.A dotyczące Raportu nr140519090A z urządzenia rejestrującego informuję po raz trzeci, iż od dnia ……. nie jestem właścicielem pojazdu marki Volkswagen o numerze rejestracyjnym CT4868A. Samochód sprzedałem panu…….. zamieszkałemu w ……….
Załączam (po raz kolejny) kopię umowy kupna – sprzedaży.
Jednocześnie chciałem zadać pytanie, czy pracujecie Państwo na maszynach do pisania i fiszkach, czy może macie jednak komputery i jakiś system. Jeśli tak, proszę zwrócić uwagę na fakt, że informacje dotyczące wyżej wymienionego pojazdu nie powinny być kierowane do mnie, tylko do obecnego właściciela. Prowadzenie korespondencji z Państwem staje się dla mnie męczącym obowiązkiem. Wprowadzenie odpowiedniej informacji do systemu ułatwiło by mi życie, Państwu ujęło obowiązków i w ogóle powinno wyjść wszystkim na dobre. Proszę wziąć to pod rozwagę. Będę zobowiązany.

Z (malejącym) poważaniem

Moja cierpliwość została wystawiona na ciężką próbę. Urzędnicy napastują mnie od jakiegoś czasu chcąc wyegzekwować coś, co powinno być wyegzekwowane od kogoś zupełnie innego, mianowicie od obecnego właściciela mojego drogiego Hansa, który służył mi wiernie, ale teraz służy komuś innemu.
Czy moje – kolejne już – pismo z wyjaśnieniami odniesie skutek? Prawdę mówiąc wątpię. Nie mniej jednak warto spróbować. I tak muszę odpisać, żeby za jakiś czas nie dostać wezwania do sądu lub czegoś równie miłego. Dyskusje z urzędasami, jak kopanie się z koniem. Trudno.
W końcu będę też musiał wytłumaczyć sprawę listonoszowi i pani z poczty. Kiedy odbierałem ostatni list z Inspektoratu Transportu, pani spojrzała na mnie i powiedziała, że ma niestety niemiłe wiadomości. od razu domyśliłem się, o co chodzi. Podobnie sprawę skwitował listonosz, który wręczał mi kopertę z zielonym nadrukiem jakiś miesiąc temu.
Muszę się wytłumaczyć, czuję taką potrzebę, bo nie chcę uchodzić w środowisku lokalnym za pirata drogowego. Bo ja przecież piratem nie jestem. Raz, że jestem rozważny i odpowiedzialny z natury, to mnie powstrzymuje od bycia piratem drogowym. Dwa, że nawet, gdybym chciał – nie mógł bym a to za sprawą zainstalowanej w samochodzie specjalnej aplikacji. Jest ona bardzo skuteczna. Za każdym razem, kiedy moja stopa okazuje się za ciężka, kiedy mnie porwie klimat rozwijającej się przede mną wstęgi asfaltu i kiedy strzałka prędkościomierza wychyli się w związku z tym zanadto w prawo, rozlega się nagły (i przez to dość przeraźliwy) dźwięk, który każe mi zwolnić. Chcąc nie chcąc zdejmuję nogę z gazu. Czasem uciążliwa, acz skuteczna funkcja. Nazywa się „Żona”.

piątek, 9 maja 2014

I am the one who knocks, czyli o pewnym serialu




Długo zwlekałem, aż w końcu uległem. Sięgnąłem po zachwalany przez wszystkich serial Breaking Bad. Byłem, nie ukrywam, trochę sceptycznie nastawiony po tym, jak naczytałem się entuzjastycznych recenzji i opinii, że to serial wszech czasów. Sceptycyzm jednak szybko ustąpił i sam stałem się entuzjastą.
Fabułę serialu można streścić w kilku słowach. W dniu swoich pięćdziesiątych urodzin Walter White, nauczyciel chemii dowiaduje się, że jest chory na raka. Ubezpieczenie Walta nie obejmuje kosztownego leczenia, co więcej, Walter wie, że to nie jedyny „kłopot” finansowy, z jakim musi się zmierzyć. Jego żona jest w nieplanowanej ciąży, sam Walt zarabia kiepsko i żeby związać koniec z końcem, dorabia pracując w myjni samochodowej (gdzie pucuje wypasione bryki swoich rozwydrzonych uczniów). Jest sfrustrowany i boi się o przyszłość swojej rodziny. W wyniku nieoczekiwanego splotu wydarzeń zaczyna, wraz ze swoim byłym uczniem, Jasse’im Pinkmanem, produkować metaamfetaminę. Okazuje się, że ma do tego wyjątkowy talent. Jako Heisenberg (taki przyjmuje pseudonim) gotuje najczystszą metę, jaka kiedykolwiek pojawiła się na rynku – z czasem staje się królem narkotykowego podziemia. Tyle, jeśli chodzi o zarys historii. Powiedzieć jednak o Breaking Bad tylko tyle, to nic nie powiedzieć.
Przede wszystkim serial wymyka się gatunkowym klasyfikacjom. Vince Gilligan, twórca Breaking Bad  powiedział, że jest to postmodernistyczny western. Coś w tym jest. Ale to mało. Serial to też dramat – iście szekspirowski. A czasami oglądamy kameralny dramat rodzinny. Chwilami to czarna komedia – czarna jak smoła i tak samo gęsta i lepka. Momentami napięcie rośnie do poziomu nie występującego w najprzedniejszych thrillerach. W Breaking Bad jest wszystko, co tylko może poruszyć widza – a porusza na najwyższym poziomie.
Teraz, kiedy obejrzałem już wszystkie pięć sezonów wiem jedno: żeby ocenić dzieło (tak – z pełną świadomością i odpowiedzialnością używam tego słowa) Gilligana, trzeba je obejrzeć w całości. Bo jest to dzieło skończone i zamknięte, dopracowane w najdrobniejszych szczegółach. Trzeba je oceniać całościowo. Alfred Hitchcock byłby dumny z twórców serialu: jego zasada mówiąca, że powinno zaczynać się od trzęsienia ziemi a później ciągle zwiększać napięcie, nigdy jeszcze nie została wprowadzona w życie z taką precyzją.
Jednym z największych atutów serialu są wykreowane w nim postaci. Wszystkie, nawet te drugoplanowe, zapadają w pamięć.  Przede wszystkim Walter White. Grający go Bryan Cranston wspinał się na wyżyny, zmieniając się w jednej chwili z poczciwego, wręcz gapowatego Walta w demonicznego Heisenberga, który z zimnym błyskiem w oku mówi: Ja nie jestem w niebezpieczeństwie. Ja   jestem niebezpieczeństwem! Aaron Paul jako Jesse Pinkman stworzył postać nie mniej tragiczną, niż bohaterowie greckich dramatów. Giancarlo Esposito grając Gustavo Fringa, właściciela sieci knajp typu fast food zagrał swojego bohatera tak, że porównać to można z tym, co udało się zrobić Anthonemu Hopkinsowi, gdy po raz pierwszy wcielił się w postać Hannibala Lectera w Milczeniu owiec. Jego Gus jest zresztą do doktora Lectera bardzo podobny. Elegancki, wręcz wymuskany gentelman o nienagannych manierach, podpora lokalnej społeczności, domator, podejmujący swoich gości własnoręcznie przyrządzonymi (według babcinego przepisu) potrawami – gdy pokazuje swoje drugie, potworne oblicze, wciska nas w fotel (mimo, że potraw wcale nie preparował z wcześniejszych gości). A to tylko trzy spośród wielu, bardzo wielu przykładów aktorskiego majstersztyku.
Śledząc losy bohaterów opowieści, obserwujemy też proces ich przemiany. To kolejny niesamowity atut serialu. Oczywiście w najbardziej  spektakularny sposób zmienia się Walter White. Zmęczony życiem, nudny belfer stopniowo staje się mistrzem zbrodni, odkrywa swoje talenty – ten czysto techniczny, który pozwala mu stworzyć narkotyk idealny, ale i inne, choćby niesamowitą umiejętność manipulowania ludźmi. Początkowo jest kimś, kto podjął decyzję, być może niewłaściwą, ale pociągającą za sobą określone konsekwencje i jako ktoś taki, osoba wplątana w sytuację, która wymknęła się spod kontroli, robi wszystko, by przetrwać. Z czasem jednak gra go wciąga. Przestaje chodzić o przeżycie, w końcu przestaje nawet być istotne to, co zapoczątkowało lawinę wydarzeń: troska o rodzinę. Walt staje się Heisenbergiem na pełen etat i to mu się coraz bardziej podoba. W końcu robi coś, w czym jest najlepszy, w czym jest mistrzem nie mającym sobie równych. 
Breaking Bad to serial przewrotny. Na ekranie widzimy, jak bohaterowie coraz bardziej przesuwają granice togo, do czego są w stanie się posunąć. Sami też przesuwamy granice. Bo przecież kibicować głównemu bohaterowi, to rzecz naturalna. W końcu jednak zdajemy sobie sprawę, że zabrnęliśmy za daleko – i Walt, posuwając się do kolejnych niegodziwości i my, ciągle trzymając za niego kciuki. Tak jak Walter stał się mistrzem manipulacji, tak i autorzy serialu po mistrzowsku manipulują nami, widzami, grając na naszych emocjach z wprawą prawdziwych wirtuozów.
Na jednym z forów dyskusyjnych ktoś napisał, że ma post BreakingBadową depresję – nic, co ogląda, już go nie satysfakcjonuje. Osobiście polecam serial z całego serca. Uczciwie jednak ostrzegam: taka depresja jest realnym zagrożeniem.

wtorek, 15 kwietnia 2014

Wiosenne porządki, czyli jak się zmienia perspektywa




Tata zapytał mnie, kiedy rozmawialiśmy przez telefon, czy kosiłem już trawnik, bo on owszem. Ja swojego jeszcze w tym roku nie skosiłem, choć zaczyna się dopominać kontaktu z kosiarką po ostatnich deszczach i słonecznych dniach. Przypomniały mi się przy tej okazji moje niegdysiejsze boje z trawnikiem, którego koszenie było moim obowiązkiem. Dom rodziców stoi na podwójnej działce i trawy jest wokół niego sporo. Doprowadzanie jej raz w tygodniu do stanu, który zadowalałby tatę było koszmarem mojej młodości.
Kiedyś, czytając Z szynką raz Charlesa Bukowskiego trafiłem na ten fragment:

Kosiarka i maszynka do wyrównywania brzegów stały już na podjeździe domu. Ojciec pokazał mi, co z nimi robić.
- Weźmiesz kosiarkę i przeciągniesz nią w tę i z powrotem po trawniku, raz przy razie. Tu wysypiesz trawę z worka, jak będzie pełny. Kiedy już przejedziesz trawnik wzdłuż, to zaczniesz jeździć w poprzek, jasne? Najpierw z północy na południe, potem z zachodu na wschód. Zrozumiano?
- Tak.
- I nie rób takiej nieszczęśliwej miny, bo cię tu zaraz unieszczęśliwię! Jak już przystrzyżesz trawnik, to się weźmiesz za wyrównywanie brzegów. Brzegi wyrównuje się małym ostrzem. O, tym! Pamiętaj, że masz wjechać aż pod żywopłot, żeby mi ani jedno źdźbło nie sterczało!

Oj, jak ja rozumiałem ból młodego bohatera książki. Mój tata też tak miał. Raz przy razie –wydawał instrukcje a później od czasu do czasu podchodził sprawdzać, czy na pewno dokładnie je wypełniam. A na koniec i tak znajdował jakieś niedokoszone miejsce, jakiś kilkucentymetrowy pasek trawy dłuższej niż na reszcie trawnika. Musiałem wysłuchać, jaką to odwaliłem fuszerkę.
Oczywiście szybko znienawidziłem koszenie trawy, podobnie, jak grabienie liści jesienią i inne przydomowe obowiązki. Zarzekałem się w duchu, że sam będę kiedyś mieszkał w bloku i będę miał święty spokój – żadnego koszenia, pielenia i grabienia.
Dziś patrzę z dystansem na swoje niegdysiejsze cierpienia, będące powodem nerwów i przyczyną złorzeczeń. Dziś regularnie (no, w miarę regularnie) koszę własny trawnik i jestem szczęśliwy, że go mam i mogę kosić.
Skończyłem właśnie tegoroczne wiosenne porządki w ogrodzie. Posprzątałem, przyciąłem drzewka. Mamy cztery kępy bzu, pięknego, podwójnego, białego i fioletowego. W tym roku złapałem za sekator i pousuwałem wszystko, co zbędne – od ziemi aż po najcieńsze czubki najwyższych gałązek. Nie ma żadnych zbędnych, jednorocznych odrostów, żadnych suchych pozostałości zeszłorocznych kwiatów – wszystko jest perfekcyjne. Gołe, poskręcane pnie już niedługo zwieńczy kwitnąca kopuła. Przerzedziłem też sosnę,  którą wsadzałem cztery lata temu. Wtedy był to krzaczek sięgający mi do kolan. Dziś to drzewko, które przerasta mnie o dobrych dwadzieścia centymetrów. Wyciąłem kilka niepotrzebnych gałęzi ze starej jabłoni. I kilka z rozłożystego orzecha, który znowu zaowocuje mi w tym roku materiałem na pyszną nalewkę.
Opanowanie bzu zajęło mi ponad dwa tygodnie, w czasie których skakałem po drabinie, gdy tylko miałem wolną chwilę. I wiecie co? Bardzo miło spędzałem czas na tym skakaniu. To był prawdziwy relaks. Podobnie wędrowanie z kosiarką – za zachodu na wschód czy w innym kierunku. Dziś to już nie jest przykry obowiązek.
Z tatą rozmawiam czasem o całym tym przycinaniu, koszeniu, o nawożeniu i o tym, że pod jabłonią za żadne skarby nie mogę dohodować się bujnej trawy. Nie rośnie tam i już. Za mało słońca.
Już nie rozpamiętuję tych dawno minionych sobotnich godzin, które spędziłem na przepychaniu kosiarki. Zastanawiam się tylko, dlaczego tata sam nie kosił trawnika, nie wykorzystał tej okazji, żeby przez chwilę mieć święty spokój, odciąć się od domowego zgiełku monotonnym buczeniem silnika.

niedziela, 13 kwietnia 2014

Zaczarowana fasola czyli mały romans z rapem




Nie jestem raczej zwolennikiem muzycznych składanek. Płyta to zamknięta całość i tak powinno się jej słuchać – od początku do końca. W samochodzie mam jednak dwie płyty, które nagrałem kiedyś na okoliczność jakiejś imprezy (na imprezie się nie przydały, okazało się, że moje gusta nie pokryły się z preferencjami reszty towarzystwa). Włączam je czasami, bo są na nich piosenki takie do pośpiewania. Sprawdzają się szczególnie w dłuższej trasie, kiedy to po kilkunastu kilometrach Żona ma dość drapieżnych gitar i zdrowego perkusyjnego łomotu. Na płytach jest Dżem, Pidżama Porno, Akurat, Kazik w różnych odsłonach ale i rzeczy, których na co dzień nie słucham, ale które wpadły mi kiedyś w ucho, zapisały się we włóknach pamięci, jak mawiała moja siostra katechetka z podstawówki i w ogóle miło mi się kojarzą.
Jechaliśmy kiedyś do przedszkola. Chłopaki trochę gadali między sobą, trochę ze mną, w końcu zaległa cisza a po chwili usłyszałem nucenie dobiegające z Guciowego fotelika: Twoja córka wydaje twe pieniądze i bawi się moim poligamicznym dzwonkiem…
Okazało się, że Gucio ma pamięć do tekstów. To zapewne jest dziedziczne, bo ja też takową posiadam i zwykle śpiewam razem z moimi ulubionymi wokalistami. Ale że we włóknach pamięci zapisał mu się akurat Abradab? Na naszych składankach znalazły się dwa kawałki  weterana polskiego hip-hopu i kilka jeszcze hip-hopowych numerów.
W każdym razie Gucio został fanem kawałka Rap to nie zabawa już i teraz prawie cały refren zna już na pamięć. W samochodzie śpiewamy więc razem: Nasz rap jest dużym chłopcem / Urodzonym tam ale wychowanym w Polsce / Ignoranci mają go za czarną owcę / Ale owca daje radę widać ją na łące / Twój syn przy kompie zarywa całe noce / Bo na zabitej wiosce ma do rapu dostęp / Twoja córka wydaję Twe pieniądze / I bawi się moim poligamicznym dzwonkiem. Po Abradabie na naszej składance mamy nagłą zmianę gatunkową: Titus wraz z resztą Acid Drinkers wykonuje New York, New York. Ale zaraz wracają rymowanki, tym razem w postaci Rapowego ziarna: My zasadzimy, zasadzimy ziarno  / Pole, którego po horyzont nie da się ogarnąć  / Dla jednych trutką, a dla innych karmą  / Jednym błogosławi, innym przyszłość wróży marną.
Gdy dziś jechaliśmy samochodem z głośników zabrzmiał zachrypły głos Richarda "Big Dad Ritcha" Andersona (Little Sarah was from Texas, she was the preacher’s daughter /
She never practiced much of / Those things her father taught her / One night at Vinnie’s Clubhouse / She heard some texas music / She started dancing sexy /And taking clothes off to it
) i dźwięki wydawane przez panów z Texas Hippie Coalition, niestety Żona moja a Chłopaków Mama (zwana też czasami Jednostką Decyzyjną), szybko zredukowała te przemiłe łomoty, ściszając radykalnie odtwarzacz. A może włączymy „twoja córka bawi się moim poligamicznym dzwonkiem? – zaproponował Gucio. Włączyliśmy. Gutek odśpiewał refreny, ja odśpiewałem całość. A jak to się skończy, to włączysz o zaczarowanej fasoli? – tym razem zadał pytanie Tytus. I zabił mi ćwieka. O jakiej fasoli? Olśniło mnie po chwili, zadziałała widocznie ojcowska intuicja. Zasadzimy ziarno? – pytam – o to ci chodzi? Tak! – odpowiada Tytus.
Jeden kolo ma ziarno  / I je pali aż parno / Wszędzie / Dym aż czarno / Można ciąć Husqvarną. I tylko się ten kolo nie spodziewa, że ma ziarno nie byle jakie, bo ziarno zaczarowanej fasoli. Swoją drogą – zadziwiające, jakimi ścieżkami biegają czasem myśli dzieci. Bajkowymi, po prostu bajkowymi. Albo wręcz bajecznymi.