Sokrates, Daimonion i bóstwo w telefonie

Znamy pewnie wszyscy, bardziej lub mniej dokładnie, historię Sokratesa. Ojciec chrzestny zachodniej filozofii tak długo wystawiał nerwy swoich współobywateli na próbę, wytykając im błędy i udowadniając ignorancję, aż miarka się przebrała – Ateńczycy postawili go przed sądem,  osądzili i skazali. Piękna zemsta. Koniec pieśni.

W swojej mowie obronnej Sokrates porusza ciekawą kwestię, mówi o Daimonionie,  wewnętrznym głosie. To pochodzi stąd, że jakeście to nieraz ode mnie słyszeli, mam jakieś bóstwo, jakiegoś ducha, o czym i Meletos na żarty w swoim oskarżeniu pisze. To u mnie tak, już od chłopięcych lat: głos jakiś się odzywa, a ilekroć się zjawia, zawsze mi coś odradza, cokolwiek bym przedsiębrał, a nie doradza mi nigdy. Coś, jednym słowem, odradzało filozofowi popełnianie głupstw. Ten mój zwyczajny, wieszczy głos (głos ducha) zawsze przedtem, i to bardzo często, się u mnie odzywał, a sprzeciwiał mi się w drobnostkach nawet, ilekroć miałem coś zrobić nie jak należy – tłumaczy dalej oskarżony.

Wyobraź sobie, leżysz na plaży, w pełnym słońcu, a nagle z twojego smartfona, komórki, dźwięk i głos: „zejdź ze słońca, alternatywnie załóż czapkę, dawka słońca wykorzystana” albo: „stres trwa, nie wchodź do pokoju szefa” – to wcale nie jest science fiction, w przyszłym roku prototyp takiej aplikacji, opartej o naszą biologię, o komórkę, o synapsy nerwowe będzie nam zaprezentowany… mówi pani w radio. Słucham i uszom nie wierzę. Sokrates – myślę – przewraca się pewnie w grobie. I odbija mu się cykutą.

Pan Wynalazca, pracujący nad cudowną nowością tłumaczy: Jest ktoś, kto stale podpowiada ci co masz robić. Tym kimś jest twoje ciało! Słuchaj swojego ciała. Coś w tym  jest. Nie jest to jednak nic nowego ani odkrywczego. To oczywiste, że ciało informuje nas, kiedy jesteśmy zmęczeni, głodni, produkuje adrenalinę, kiedy powinniśmy brać nogi za pas i uciekać gdzie pieprz rośnie. Ciało nam mówi: przesadziłeś wczoraj! i wali nas niczym obuchem w sam środek czoła, od środka, z nadzieją, że zapamiętamy tę nauczkę do czasu kolejnej imprezy i postaramy się więcej nie przesadzać.

Pan Wynalazca dostrzega jednak pewien problem: Nikt nie uczy nas, jako dorosłych i tym bardziej jako dzieci, jak słuchać swojego ciała – tłumaczy. I od razu daje rozwiązanie, w postaci swojego wynalazku:  Tymczasem, gdybym mógł kliknąć na swoim telefonie na malutką aplikację, którą sobie ściągnąłem z sieci, ta aplikacja po krótkiej chwili powie: „hej, poziom twojego podenerwowania  przekracza kulturalna dawkę, dlatego nie zbliżaj się do żadnego człowieka przez co najmniej trzydzieści minut…

Co za głupoty!

Cała sprawa prezentuje się tym gorzej, że Pan Wynalazca jest psychologiem. Nie jakimś tam Wielkim Elektronikiem, nie specem od nanotechnologii marzącym, żeby każdemu po urodzeniu pakować czip pod czaszkę. Pan Wynalazca jest psychologiem i powinien głowić się raczej nad tym, jak uczyć ludzi swojego ciała słuchać, a nie jak ich rozleniwić do tego stopnia, żeby nie myśleli już nawet o tym, czy chce im się jeść, czy może jest im zimno albo czy muszą skorzystać z toalety.

Kto wie, może gdy aplikacja się przyjmie, Wynalazca zacznie ją rozwijać. Dwie osoby mające ściągniętą aplikację nie będą już musiały ze sobą rozmawiać, wystarczy że uruchomią bluetooth w swoich telefonach. Urządzenia rozpoznają emocje swoich właścicieli i prześlą do siebie wzajemnie odpowiednie sms-y. Ilu małżeńskich kłótni udało by się uniknąć! Normalnie Nowy Wspaniały Świat, zamieszkały przez świadomych swoich potrzeb ludzi, doskonale skomunikowanych…

Inna rzecz, że osobiście mam wrażenie, że podobną aplikację zainstalowałem sobie swego czasu, w Urzędzie Stanu Cywilnego. Od kilku lat słyszę czasem ten głos, dochodzący z zewnątrz, z całą pewnością nie będący więc głosem Daimoniona: Nie jedź tak szybko, zdejmij nogę z gazu, opcjonalnie zatrzymaj się i zamień ze mną miejscami! Albo: Nie pij już piwa, które to już? I tak dalej. Aplikacja działa i jest aktywna. Gdybym jeszcze uzupełnił ją o dodatkowy głos rozsądku dobywający się z telefonu, zwariowałbym jak nic. Człowiek musi przecież czasem być nierozsądny, tak dla zdrowotności. I żadne bóstwo, duch jakiś a tym bardziej aplikacja nic tu nie zmienią.