O patologicznym wychowaniu

Moja podstawówka była położona nad jeziorem. Mieliśmy może trzysta metrów do brzegu, schodziło się do niego po stromej skarpie. Szkolny teren kończył się oczywiście trochę wcześniej. Boisko zamykał pełen dziur i luk płot, gdzieniegdzie tworzony przez same metalowe słupki, między którymi nie rozciągał się nawet kawałek siatki. Za płotem mieścił się tak zwany „małpi gaj”, później już stromy spad do samego brzegu jeziora. Małpiego gaju nie wolno nam było odwiedzać, chyba, że po opieką nauczyciela. Łamaliśmy oczywiście ten zakaz notorycznie. W końcu jednak znudziło nam się bujanie na drążkach i wchodzenie na drabinki – toż to atrakcje godne przedszkolaków! W okolicach więc piątej klasy opuściliśmy małpi gaj i poszliśmy dalej – dosłownie, na opadającą do jeziora skarpę. Rosło tam potężne drzewo, wysokie, rozłożyste, o kilku pniach i grubych gałęziach wyrastających od samej prawie ziemi. Drzewo zaczęło nam służyć do zabawy w ganianego. Skakaliśmy po konarach, starając się odejść po nich jak najdalej od pnia, wchodziliśmy na coraz wyższe gałęzie, żeby umknąć przed tym, kto akurat pełnił rolę berka. Siedząc na drzewie od strony szkoły, wisieliśmy kilka metrów nad ziemią. Gdy przechodziliśmy na gałęzie od strony jeziora, choć nie wspinaliśmy się wyżej, do podłoża mieliśmy metrów pewnie około dziesięciu, szczególnie, gdy przesuwaliśmy się ku końcowi konara.

Opowiadam tą historię nie bez przyczyny. Chciałbym ją zakończyć ważnym oświadczeniem: otóż wszyscy skończyliśmy szkołę. Nikt z nas nie zginął, nikt się nie połamał, nikt chyba nawet nigdy z drzewa nie spadł. Nasi nauczyciele żyli w błogiej nieświadomości, dyżurowali sobie spokojnie na boisku i do głowy im nie przychodziło, że piąta „a” bawi się w pawiany i ryzykuje złamania karków. Nasi rodzice też oczywiście nie wiedzieli, co robimy na przerwach. Gdyby wiedzieli, pewnie sprali by nam tyłki. Nie pisaliby skarg do kuratorium, donosząc o braku nadzoru nad uczniami, nie powiadamialiby prokuratury.

Spotkaliśmy się ostatnio ze znajomymi, świeżo upieczonymi rodzicami. Rodzicami chłopca, pierwszego, ściślej mówiąc, syna. Tak się jakoś złożyło, że pojawił się temat – nazwijmy to – życiowej aktywności dzieci. Młody tata snuł plany, jak to jego pierworodny będzie sport uprawiał, w jeziorze pływał, pod namiot jeździł i tak dalej. Że będzie robił to, co powinien robić chłopak. Młoda mama miała coraz bardziej niewyraźną minę. W jeziorze? – tam woda przecież jest stęchła! Pod namiot? – tam się nie ma gdzie przebrać wygodnie! (skąd pomysł, że chłopak spędzający kilka dni pod namiotem miałby potrzebę strojenia się – nie wiem). Nie, tyle to przecież niewygód, nie mówiąc już o niebezpieczeństwach!

Właśnie – czy świat jest dziś rzeczywiście taki niebezpieczny? Tak dużo bardziej groźny, niż dwadzieścia lat  temu? Znowu sięgnę do wspomnień: co było największą atrakcją na naszych szkolnych biwakach? Rzucanie nożem. Czasami rzucaliśmy do drzew, najczęściej graliśmy w „nożyka”, próbując wbić finkę w ziemię w jak najbardziej spektakularny sposób (na przykład opierając sobie jej czubek na nosie). Oczywiście ważne było, kto miał jaki nóż. Małe scyzoryki były najniżej notowane. Lepsze były finki. Wszyscy zazdrościliśmy koledze, który na jeden z biwaków przywiózł nóż Rambo – ciężki, solidny, z długim, szerokim, ząbkowanym ostrzem. Dziś, gdyby jakiś dzieciak przyniósł do szkoły scyzoryk, była by afera, kto wie, czy nie skończyło by się na wzywaniu policji i powiadamianiu sądu rodzinnego. Gdyby ktoś zabrał na wycieczkę nóż Rambo, trzeba by chyba wzywać antyterrorystów.

Moja podstawówka ma dziś solidny płot, nikt nie wymknie się niepostrzeżenie nad jezioro. Szkoda, bo drzewo wciąż jest na swoim miejscu, nawet jeszcze bardziej się rozrosło.

Trafiłem niedawno na zabawny tekst, traktujący o tym, jak to byliśmy wychowywani, w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Bez stałego nadzoru, na który pozwalają dziś telefony komórkowe, bez zegarków (wystarczyło przecież kontrolować, kiedy zapalają się latarnie na ulicy, żeby wiedzieć, kiedy należy stawić się w domu), bez tysięcy ograniczeń (bo jak wprowadzać ograniczenia, kiedy się nie ma stałego nadzoru?), bez zaszczepiania paranoicznych lęków (kiedy ktoś sobie rękę rozwalił albo wlazł na gwóźdź, wystarczyła woda utleniona i opatrunek wykonany przez mamę, nikt nie jeździł na pogotowie; drzewa w ogóle nie były wtedy straszne, służyły do wspinania). Kiedy sąsiad złapał nas na tym, że kradniemy mu gruszki z ogrodu, opieprzał nas a później skarżył naszym ojcom, którzy nas drugi raz opieprzali oraz wlepiali karę. Obywało się bez policji. Karę przyjmowaliśmy z godnością, nikt nie dostawał depresji, nie radził się pedagoga ani psychologa ani nie próbował się ciąć. Odbywając karę zakazu wychodzenia z domu, obmyślaliśmy plan skutecznego uniknięcia sąsiada podczas kolejnej wyprawy na pachty.

Nasi rodzice byli patologicznymi rodzicami. My byliśmy dziećmi z patologicznych rodzin – tak stwierdził autor, patrząc na swoje dzieciństwo przez pryzmat dzisiejszych norm. Ile jednak mieliśmy frajdy z całej tej patologii!

Osobiście nie mam nic przeciwko temu, że moi Chłopacy wspinają się na płot i zaczynają włazić na drzewa. Zaliczyli już wakacje pod namiotem, z czasem dorobią się pewnie własnych scyzoryków. Czymś w końcu będą musieli sprawiać złowione przez siebie ryby.